بررسی آثار افزایش قیمت حامل های انرژی در اقتصاد ایران با تأکید بر بخش کشاورزی با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی

این مطالعه با هدف بررسی آثار هدفمند کردن یارانه ی حامل های انرژی و پرداخت های مستقیم دولت بر اقتصاد ایران به عنوان یکی از محورهای طرح تحول اقتصادی، انجام شده است. در این راستا و به منظور ارزیابی اثرات فوق از داده های جدیدترین ماتریس حسابداری اجتماعی (40 بخشی سال 1385) و سهم درصدی کالاها در محاسبه تورم، رویکرد تحلیل مسیر ساختاری و نرم افزار mats، استفاده شده است. محتوای نتایج مطالعه ی حاضر در چهار بخش مشخص سازماندهی شده است: در قسمت اول به تحلیل ضرایب فزاینده مقداری و قیمتی بخش های مختلف اقتصادی پرداخته شده است؛ نتایج این قسمت نشان می دهد که اثرات مستقیم و غیرمستقیم افزایش یک واحد اقلام تزریقی در چهار بخش تولیدی، بیش تر در بخش صنعت تمرکز یافته است. بخش های خدمات، معدن و کشاورزی در جایگاه بعدی قرار دارند. در قسمت دوم شوک های قیمتی وارده بر حامل های انرژی در طی دو سناریو بررسی شده است؛ نتایج سناریوی اول، شامل حذف یارانه ی بنزین، گازطبیعی، نفت گاز، نفت کوره، برق، نفت سفید و گازمایع به طور جداگانه بوده که به ترتیب موید تورم 74/10، 63/6، 23/5، 24/2، 34/1، 66/0 و 35/0 درصدی در جامعه می باشند. در شبیه سازی افزایش هم زمان قیمت تمامی حامل های انرژی (سناریوی دوم) شوک بزرگی به جامعه وارد می شود؛ به گونه ای که تورم 19/27 درصدی به جامعه تزریق می شود و متوسط شاخص قیمت در اقتصاد به 13/38 درصد خواهد رسید. هم چنین شاخص هزینه ی خانوارهای شهری و روستایی را به میزان 33/15 و 84/14 درصد افزایش می دهد. بررسی پرداخت های مستقیم دولت در بخش سوم نشان می دهد که بخش کشاورزی در بین بخش های اقتصادی با بیش ترین میزان درصد افزایش تقاضا مواجه می شود. بخش خدمات، معدن و صنعت در رتبه های بعدی جای دارند. مسیرهای اثرگذاری افزایش قیمت حامل های انرژی بر شاخص قیمت زیر بخش های کشاورزی در بخش چهارم نشان می دهد که شاخص قیمت بخش های حمل ونقل، خدمات عمده فروشی و خرده فروشی، خانوارها و عوامل تولید (به خصوص مازاد عملیاتی) باعث افزایش بیش از 50 درصد در شاخص قیمت بخش کشاورزی می شوند. هم چنین درصد مسیرهای مستقیم اولیه آشکار شده به کل اثرات همه جانبه مربوط به نفت گاز، بیش تر از سایر حامل های انرژی است و عکس آن در خصوص درصد مسیرهای غیرمستقیم صادق است.